Agriculture Mechanization : यांत्रिकीकरणाच्या बळावर चारशे एकर शेतीचे व्यवस्थापन

एवढ्या मोठ्या क्षेत्रावरील व्यवस्थापन सुकर होण्यासाठी आठ ट्रॅक्टर्सचा ताफा, विविध यंत्रे व गोदाम असे यांत्रिकीकरण केले आहे. विदर्भात‘शुगरकेन हार्वेस्टर’ खरेदी करून काढणी करणारे उमाठे बंधू एकमेव शेतकरी असावेत.

Agriculture Equipment : नागपूर येथे वास्तव्य असलेल्या संदीप व सचिन या उमाठे बंधूंची तेथून १८ किलोमीटरवरील परसाड येथे सुमारे २५ एकर शेती आहे. त्यांचे वडील मारोतराव यांची पूर्वी अवघी चार एकर शेती होती.

त्यात ऊस आणि भाजीपाला लागवडीवर (Vegetable Cultivation) त्यांचा भर होता. क्षेत्र कमी असल्याने ३० ते ३५ वर्षांपूर्वी मारोतरावांनी परिसरातील शेतकऱ्यांची शेती कराराने (Contract Farming) कसण्यास सुरवात केली. वडिलांकडूनच शेती व्यवस्थापनाचे (Agriculture Management) धडे घेत उमाठे बंधूंनीही शेतीत प्रयोगशीलता जपण्यास सुरवात केली.

परसाड शिवारात शेती खरेदी केली. गुमथळा, हुडकेश्‍वर, माथनी, परसाड, सोनेगाव हा परिसर नागपूर शहरालगत आहे. या भागात अनेकांची शेती आहे. परंतु नोकरी किंवा व्यवसायानिमित्त त्यांना शेतीचे पूर्णवेळ व्यवस्थापन करणे शक्य होत नव्हते.

अशावेळी तेथे करार शेती करण्याला उमाठे बंधूंनी प्राधान्य दिले. सुमारे सात-आठ वर्षांपासून सुमारे ४०० एकरांपर्यंत शेतीचे व्यवस्थापन ते करतात.

अशी आहे करार शेती

परिसरातील १० ते १२ गावांतील व १० ते १२ शेतकऱ्यांची शेती कराराने घेतली आहे. चारशे एकरांचा विचार केल्यास त्यात फळपिके व भाजीपाला घेणे जोखीमेचे झाले असते. त्यापेक्षा व्यवस्थापनाला सुकर होईल अशा हंगामी पिकांचीच निवड केली.

सुमारे २४० एकरांवर कपाशी आहे. यातील काही भाग बागायती तर काही कोरडवाहू आहे. साठ एकरांत भात ( धान), ३५ एकर ऊस व तेवढ्याच क्षेत्रावर तूर आहे. धान काढणीनंतर रब्बीत सुमारे ६० एकरांवर गहू घेतला जातो.

कोरडवाहू क्षेत्रासाठी ८ हजार रुपये तर बागायती क्षेत्रासाठी १५ ते १८ हजार रुपये प्रति एकर प्रमाणे संबंधित शेतकऱ्याला वार्षिक शुल्क दिले जाते. काही शेतकऱ्यांनी दोन वर्षासाठीचे करार केले आहेत.

शेतीतील यांत्रिकीकरण

-कापूस वेचणीनंतर त्याचे अवशेष न जाळता जागेवरच त्याचे बारीक तुकडे करून त्याचा खत म्हणून वापर केला जातो. पाच वर्षांपासून या पध्दतीचा वापर सुरू आहे. उसाचे पाचट न जाळता त्याचेही काही प्रमाणात तसेच ताग, धैंच्यासारख्या हिरवळीच्या पिकांचेही बारीक तुकडे या यंत्राद्वारे करून त्याचा खत म्हणून वापर होतो.

-वाहनांचे वायफर ज्याप्रमाणे फिरतात त्यानुसार रचना असलेले ट्रॅक्‍टरचलित फवारणी यंत्र तयार करून घेतले आहे. एक ट्रॅक्टरचालक ते वापरण्यास पुरेसा असतो. तीस फूट क्षेत्रात व दिवसभरात ३५ ते ४० एकर क्षेत्रावर फवारणी यामुळे शक्य होते.

यात मुख्य टाकी चारहजार लिटरची तर द्रावण टाकी ४०० लिटरची आहे. अशा पद्धतीची दोन यंत्रे आहेत. प्रत्येकी ७५ हजार रुपये त्याची किंमत आहे.

-चिखलणीसाठी रोटाव्हेटरचा वापर होतो. यांत्रिकीकरणामुळे वेळ, श्रम आणि पैशांत बचत होते. करार शेतीचे क्षेत्र मोठे असल्याने तब्बल ८ ट्रॅक्‍टर्स ताफ्यात सज्ज ठेवले आहेत.

धन्यवाद

🙏🙏🙏