Chana Cultivation : बीबीएफ पद्धत हरभरा लागवडीसाठी फायदेशीर ; या पद्धतीने हरभरा उत्पादन वाढवा..
रब्बी हंगामात पाण्याचा पुरवठा मर्यादित असतो. अशा वेळी, हरभऱ्याची पेरणी रुंद वरंबा सरी पद्धतीने करणे हे पाण्याचा प्रभावीपणे उपयोग करण्याचे एक चांगले मार्ग आहे. या पद्धतीमुळे पाणी जमिनीत चांगले शोषले जाते आणि त्याचा वाया जाण्याचा धोका कमी होतो.
सप्टेंबर-ऑक्टोबरच्या पावसाचा प्रभावीपणे उपयोग करण्यासाठी, रब्बी हंगामात हरभऱ्याची पेरणी रुंद वरंबा सरी (बीबीएफ) पद्धतीने करणे फायद्याचे आहे. या पद्धतीत ओळींमध्ये जास्त अंतर असते, ज्यामुळे पाणी जमिनीत चांगले शोषले जाते. कोरडवाहू क्षेत्रात ऑक्टोबरच्या शेवटी आणि बागायती क्षेत्रात नोव्हेंबरच्या मध्यापर्यंत ही पेरणी करता येते. कृषी विद्यापीठांनी विकसित केलेली बीबीएफ यंत्रे या पद्धतीसाठी उपयुक्त आहेत.
बीबीएफ यंत्राचे भाग
बीबीएफ यंत्रासोबत पेरणीयंत्र, बियाणे आणि खताची पेटी विविध कप्प्यांसह उपलब्ध आहे. यामध्ये दोन फाळ, चार छोटे पेरणीचे फण, आधार देण्यासाठी दोन चाके आणि यंत्रणेस चालविणारे एक मुख्य चाक असे विविध भाग आहेत.
हे यंत्र ३५ ते ५० अश्वशक्तीच्या ट्रॅक्टरद्वारे चालविले जाऊ शकते. यंत्राची लांबी २२५० मिमी, रुंदी ११३३ मिमी आणि उंची सुमारे ८६८ मिमी आहे. याच्या चौकटीची लांबी २२५० मिमी, रुंदी ४८० मिमी असून, वजन अंदाजे २८५ किलो आहे.
रुंद वरंबा सरी यंत्रामध्ये ३० ते ४५ सेंटीमीटर अंतराच्या बदलासह चार फण आणि ३० ते ६० सेंटीमीटर रुंदीच्या सरींसाठी १५० ते १८० सेंटीमीटर अंतरावर कमी-जास्त करता येणारे दोन सरीचे फाळ दिलेले आहेत.
या यंत्राद्वारे गरजेनुसार ६० सेंमी ते १५० सेंमी रुंदीचा वरंबा तयार करून त्यावर पिकाच्या ३० ते ४५ सेंमी अंतरावरील २ ते ४ ओळी पेरता येतात.
तयार झालेल्या रुंद वरंब्यावर टोकण यंत्राचा वापर करून बियाणे आणि खते सहजपणे पेरता येतात. पिकांच्या दोन ओळी आणि दोन रोपांमधील अंतर शिफारशीनुसार कमी-जास्त करता येते, त्यामुळे हेक्टरी आवश्यक असलेली रोपांची संख्या कायम राखली जाऊ शकते.
हरभरा पिकासाठी एका रुंद वरंब्यावर तीन ते चार ओळींमध्ये (आवश्यक अंतरानुसार) लागवड करता येते. यासाठी दोन ओळींमधील अंतर गरजेनुसार ३० सेंटीमीटर, ४५ सेंटीमीटर किंवा त्यापेक्षा कमी-जास्त ठेवता येते.
वरंब्याची आवश्यक रुंदी मिळवण्यासाठी ठरावीक अंतरावर खुणा करून, म्हणजेच दोन फाळांमधील अंतर राखून, ट्रॅक्टरला जोडलेले बीबीएफ यंत्र बाजूने हलवावे. यावेळी, सरीच्या फाळामुळे तयार होणाऱ्या दोन्ही बाजूंच्या सऱ्या ३० ते ४५ सेंटीमीटर रुंदीच्या बनतात.
हरभरा लागवडीच्या पद्धती
अ) चार ओळी (३० सेंमी अंतर)
जर एका वरंब्यावर हरभरा पिकाच्या चार ओळी ३० सेंमी अंतरावर घ्यायच्या असतील, तर सरी घेण्यासाठी फाळांमधील अंतर १५० सेंमी (१.५ मीटर) ठेवावे. ट्रॅक्टरचलित बीबीएफ यंत्र चालवताना फाळाचा मध्य खुणेवर ठेवावा. यामुळे १२० सेंमी रुंदीचा वरंबा तयार होतो, ज्यावर हरभरा पिकाच्या चार ओळी ३० सेंमी अंतरावर पेरता येतात. या प्रक्रियेदरम्यान, दोन्ही बाजूंच्या सऱ्या ३० सेंमी रुंदीच्या बनतात.
ब) तीन ओळी (३० सेंमी अंतर)
एका वरंब्यावर ३० सेंमी अंतरावर हरभरा पिकाच्या तीन ओळी घेण्यासाठी, ९० सेंमी रुंदीचा वरंबा तयार करावा लागतो. यामध्ये दोन्ही बाजूंच्या सऱ्या ३० सेंमी रुंदीच्या होऊ शकतात, जमिनीच्या प्रकारानुसार. यासाठी, दोन फाळांमधील अंतर १२० सेंमी ठेवून, बीबीएफ यंत्र फाळाचा मध्य खुणेवर घेऊन चालवावे. यामुळे दोन्ही बाजूंच्या सऱ्या ३० सेंमी किंवा गरजेनुसार कमी-जास्त रुंदीच्या बनतात.
क) तीन ओळी (४५ सेंमी अंतर)
एका वरंब्यावर हरभरा पिकाच्या तीन ओळी ४५ सेंमी अंतरावर घ्यायच्या असतील, तर १३५ सेंमी रुंदीचा वरंबा तयार करावा. यासाठी दोन फाळांमधील अंतर १८० सेंमी ठेवून, बीबीएफ यंत्र चालवताना फाळाचा मध्य खुणेवर ठेवावा. या प्रक्रियेदरम्यान, दोन्ही बाजूंच्या सऱ्या ४५ सेंमी रुंदीच्या बनतात, ज्यांची रुंदी गरजेनुसार कमी-जास्त करता येते.
रुंद वरंबा सरी पद्धतीचे फायदे:
या पद्धतीमध्ये चांगली मशागत होऊन बियाण्यासाठी योग्य वरंबे (सीडबेड) तयार होतात. रुंद वरंब्यावर पीक असल्यामुळे पिकात हवा खेळती राहण्यास मदत होते, तसेच पिकाला नेमके प्रमाणात पाणी मिळते.
दोन्ही बाजूंनी असलेल्या सऱ्यांमुळे अतिरिक्त पाण्याचा योग्य निचरा होतो, ज्यामुळे पाणी आणि हवेचे संतुलन राखले जाते आणि पिकाची वाढ जोमदार होते.
बीबीएफ यंत्राचा वापर करून एकाच वेळी आवश्यक रुंदीचे वरंबे तयार करता येतात, ज्यामध्ये दोन्ही बाजूंनी सऱ्याही तयार होतात. याच वेळी बियाणे पेरणी आणि खत देण्याचे काम देखील होते, ज्यामुळे वेळ, मजुरी, खर्च आणि इंधनात बचत होते.
पत्रकार -
