शनि शिंगणापूर – घराला दार नसलेलं गाव

महाराष्ट्राच्या अहमदनगर जिल्ह्यातील शिगणापूर गाव… वरून पाहता ते अगदी साधं दिसतं, पण याच गावाची खरी ओळख जगभरात वेगळी आहे. कारण इथल्या घरांना दार नसतं. होय, तुम्ही चुकून वाचत नाही आहात – या गावात शतकानुशतकांपासून घरं, दुकाने, मंदिरं कुठेही कुलूप, दार किंवा कडी नाही. आणि तरीही इथे चोरी होत नाही. या गावाचं नाव आहे शनि शिंगणापूर.

गावाच्या मध्यभागी उभा आहे एक काळ्या दगडाचा गाठेदार खडक. तो म्हणजेच भगवान शनीचे मूर्तिस्वरूप. हा दगड स्वतः जमिनीतून प्रकट झाला, अशी श्रद्धा आहे. हजारो वर्षांपासून हा दगड उघड्यावर ठेवलेला आहे – त्यावर छप्पर नाही, दरवाजा नाही, फक्त भक्तांची अखंड ओढ आहे. लोकांचा विश्वास आहे की शनीची कृपा आणि त्यांचा कोप दोन्ही प्रचंड आहे. जो कोणी वाईट कृत्य करेल त्याला शनिदेव लगेच शिक्षा करतील.

या विश्वासामुळेच गावकऱ्यांनी आपल्या घरांना दारं लावली नाहीत. कल्पना करा – बाहेरून पाहिल्यावर घरं खुली दिसतात, दुकाने उघडी दिसतात. रात्रीसुद्धा कुठे कुलूप नाही, दारं नाही. पर्यटकांना हे पाहून थक्क व्हायला होतं. पण गावकरी मात्र शांतपणे म्हणतात – “इथे शनीचं रक्षण आहे, मग कुलूप कसल्या कामाचं?”

काही काळापूर्वी गावात एकदा आधुनिक बँक उघडली. सुरक्षा म्हणून बँकेने दरवाजे व सेफ्टी लॉकर लावले. गावकऱ्यांच्या भावना दुखावल्या गेल्या – कारण ते म्हणाले, “जर आमच्या घरांना दार नको, तर बँकेलाही नको!” शेवटी बँकेला तडजोड करावी लागली. यावरूनच शनि शिंगणापूरची अनोखी परंपरा किती खोलवर रुजली आहे हे कळतं.

दर शनिवारी आणि अमावस्येला हजारो भक्त इथे दर्शनाला येतात. तेल अर्पण करण्याची प्रथा प्रचलित आहे. भक्त ओंजळभर तेल घेऊन काळ्या दगडावर अर्पण करतात आणि शनिदेवाची कृपा मागतात. मंदिर परिसरात दिवसाढवळ्या लोकांची गर्दी असते, पण तरीही शिस्त, श्रद्धा आणि वातावरणातील गूढता कायम जाणवते.

शनि शिंगणापूर हे फक्त धार्मिक स्थळ नाही, तर तो श्रद्धा आणि विश्वासाचा जिवंत पुरावा आहे. विज्ञान आजही या परंपरेमागे तर्क शोधतंय, पण गावकऱ्यांसाठी उत्तर एकच आहे – “जो सत्यनिष्ठ आहे, त्याला शनीची कृपा लाभते. आणि जो वाईट करतो, त्याला शिक्षा अटळ आहे.”

आज या गावाची ओळख “दार नसलेलं गाव” अशी झाली आहे. पर्यटक इथे येतात, फोटो काढतात, थक्क होतात. पण गाव सोडताना त्यांच्या मनात एकच विचार घर करून राहतो – खरंच, देवावरचा विश्वास माणसाला किती अढळ करू शकतो!