Geranium Cultivation : सुगंधी जिरॅनियमची लागवड कशी आहे फायदेशीर.. जाणून घ्या लागवड तंत्र
जिरॅनियमचे (Geranium) झाड औषधी आणि सुगंधी गुणधर्मांसाठी प्रसिद्ध आहे. याची लागवड सुगंधी तेलासाठी केली जाते.जिरॅनियमची लागवड सामान्यतः ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर या महिन्यांत करणे योग्य ठरते. या काळात हवामान मध्यम असते, जे जिरॅनियमच्या चांगल्या वाढीस पोषक ठरते. तसेच, कडक उन्हाळा किंवा अत्यंत थंडीचा त्रास या पिकाला कमी होतो, त्यामुळे या महिन्यांत लागवड केल्यास चांगले उत्पादन मिळू शकते.
हरितगृहामध्ये लागवड करायची असल्यास, वर्षभर कोणत्याही वेळी लागवड करता येऊ शकते, पण योग्य तापमान व आर्द्रता व्यवस्थापन गरजेचे आहे.
जिरॅनियमची लागवड प्रक्रिया सुरू करण्यासाठी खालील पायऱ्या लक्षात घ्या:
1. माती आणि हवामान
माती: जिरॅनियमसाठी सुपीक, सच्छिद्र आणि चांगले निचरा असलेली माती योग्य असते. मातीचे पीएच 5.5 ते 6.5 दरम्यान असावे.
हवामान: हे एक समशीतोष्ण हवामानाचे पीक आहे, परंतु उष्ण कटिबंधीय भागातही ते यशस्वीपणे पिकते. 15°C ते 25°C तापमान अनुकूल आहे.
2. रोपांची निवड आणि तयारी
बियाणे आणि रोपे: जिरॅनियमची लागवड बिया किंवा कलमांद्वारे करता येते, परंतु कलमाद्वारे लागवड केल्यास चांगली वाढ होते.
रोपांची तयारी: जिरॅनियमच्या कलमांना काही तास शेडमध्ये ठेवून मुरवावे आणि नंतरच लागवड करावी.लागवडीसाठी रोपे ४५ ते ६० दिवसांची असावीत.
3. लागवडीचे अंतर आणि पद्धत
अंतर: दोन रोपांमध्ये साधारणतः 30 सें.मी. आणि ओळींमध्ये 45 सें.मी. अंतर ठेवावे.
लागवड पद्धत: कलमांची थेट जमिनीत लागवड करता येते. योग्यरीत्या ओलावा राखत कलमांना मुळांमध्ये चिकटवून लावावे.
गादी वाफे बनवून त्यावर जिरॅनियमच्या रोपांची लागवड करावी.फेब्रुवारी ते मार्च आणि सप्टेंबर ते ऑक्टोबर या काळात जिरॅनियमची रोपे तयार केली जातात.
4. पाणी व्यवस्थापन
पाणी: जिरॅनियमला मध्यम पाणी आवश्यक असते. दर आठवड्याला एकदा किंवा आवश्यकतेनुसार पाणी द्यावे, परंतु जास्त पाणी दिल्यास मुळे कुजू शकतात.
5. खत व्यवस्थापन
खते: लागवडीपूर्वी मातीमध्ये जैविक खत मिसळावे. नंतर NPK 10:10:10 प्रमाणात खतांचा वापर करावा.
6. तण व्यवस्थापन
नियमितपणे तण काढावे, कारण तणांमुळे जिरॅनियमच्या वाढीवर परिणाम होऊ शकतो.
7. कीड आणि रोग व्यवस्थापन
कीड: मावा, थ्रिप्स, आणि सफरचंद कीड मुख्य शत्रू आहेत. योग्य वेळी कीटकनाशक फवारणी करावी.
रोग: जिरॅनियममध्ये तांबडा शिरा रोग आणि पाने वाळण्याचा रोग होऊ शकतो. बुरशीनाशकांचा योग्य वापर करावा.
8. तोडणी
जिरॅनियमची पाने आणि फुलं साधारणतः 4-5 महिन्यांनंतर तयार होतात. योग्य आकार आल्यानंतर तोडणी करावी.
टिप: जिरॅनियमच्या फुलांपासून अत्तर व तेल तयार करणे ही एक महत्त्वाची प्रक्रिया आहे, जी बाजारपेठेत विक्रीसाठी फायदेशीर ठरते.
पत्रकार -
