हरभरा पिकावर मर रोग (Wilt Disease in Chickpea): कारणे, लक्षणे आणि व्यवस्थापन
मर रोग (Wilt Disease) हरभरा पिकावर होणारा एक गंभीर रोग आहे, जो पिकाच्या उत्पादनावर मोठा परिणाम करतो.
मर रोगाची कारणे:
1. जैविक कारणे:
Fusarium oxysporum या बुरशीमुळे हरभऱ्यावर मर रोग होतो.
मातीतील जंतू, बुरशी, किंवा फ्युजेरियम बुरशीचा प्रादुर्भाव.
रोगप्रतिकारक नसलेल्या वाणांचा वापर.
2. अजैविक कारणे:
मातीतील जास्त ओलावा किंवा साचलेले पाणी.
संतुलित खतांचा अभाव.
सतत एकाच जमिनीत हरभरा लागवड करणे.
—
लक्षणे:
1. झाडे मरत जाणे, पिवळी पडणे.झाडाची पाने वाकडी होणे व गळणे.
2. पानांचा वेगाने गळ होणे.
3. मुख्य खोड आणि मुळे गळून झाड वाळत जाणे.
4. संक्रमित भाग तपासल्यास मुळांच्या आत तपकिरी डाग दिसतात.झाडाची पाने पिवळी पडणे.पिक पूर्णपणे मरते आणि उत्पादन थांबते.
—
व्यवस्थापन (Management Tips):
पूर्वसिद्धता:
1. रोगप्रतिकारक वाण:
JG 62, JG 74, WR 315 यासारख्या रोगप्रतिकारक वाणांची निवड करा.
2. जमिनीत सुधारणा:
जमिनीत निचरा चांगला होईल याची काळजी घ्या.
पिकाच्या आधी जमिनीत Trichoderma viride किंवा Pseudomonas fluorescens यांचा वापर करा.
3. पिकांचे फेरपालट (Crop Rotation):
हरभऱ्याची लागवड कापूस, गहू किंवा ज्वारीसारख्या पिकांनंतर करा.
—
लागवडीदरम्यान:
1. बियाण्यांना Carbendazim 50% WP (1 ग्रॅम/किलो बियाणे) किंवा Trichoderma viride ने प्रक्रिया करा.
2. संतुलित खतांचा वापर करा (NPK 20:40:20 चा वापर).
—
रोग झाल्यावर उपचार:
1. संक्रमित झाडे तात्काळ उपटून नष्ट करा.
2. जमिनीत Carbendazim किंवा Hexaconazole यांचे द्रावण वापरा.
3. रोग झाल्यावर हरभऱ्याच्या ठिकाणी दुसऱ्या हंगामात डाळिंब, गहू किंवा भाजीपाला पिके घ्या.
—
घेण्याजोगी खबरदारी:
दरवर्षी जमिनीचा pH तपासा (6.5 ते 7.5 योग्य आहे).
ओलसर मातीच्या संपर्कात येणारे बियाणे टाळा.
पाणी साचणार नाही यासाठी योग्य निचरा करा.
पत्रकार -
