ज्वारीची पेरणी घटली; मका, करडईच्या क्षेत्रात वाढ: जाणून घ्या रब्बी हंगामातील पेरण्यांची सविस्तर स्थिती
मुंबई: यंदाच्या रब्बी हंगामात राज्यातील पेरणीत लक्षणीय वाढ झाल्याचे दिसून येत आहे. कृषी विभागाच्या आकडेवारीनुसार, डिसेंबरअखेर ५८.६८ लाख हेक्टरवर पेरणी झाली असून, हे गेल्या वर्षाच्या तुलनेत तब्बल १२१% अधिक आहे. तसेच, सरासरी पेरणी क्षेत्राच्या तुलनेत यंदाच्या पेरणीत १०८% वाढ झाली आहे. जानेवारी अखेरपर्यंत ऊसतोडणी संपल्यानंतर उशिरानेही काही पिकांची लागवड होत असल्याने रब्बी हंगामात विक्रमी क्षेत्रावर लागवड होण्याचा अंदाज कृषी विभागाने वर्तवला आहे.
पेरणी क्षेत्रातील पिकानिहाय स्थिती
ज्वारीची पेरणी घटली
आरोग्यदायी व पोषक धान्य म्हणून ज्वारीचे महत्त्व अधोरेखित केले जात असले तरी रब्बी हंगामात ज्वारीच्या पेरणीमध्ये अपेक्षित वाढ झालेली नाही. राज्यात रब्बी ज्वारीचे सरासरी क्षेत्र १७.५० लाख हेक्टर असून, यंदा १४.५२ लाख हेक्टरवरच पेरणी झाली आहे. जरी ही पेरणी गेल्या वर्षीच्या १३.६४ लाख हेक्टरपेक्षा थोडी अधिक असली, तरी सरासरीच्या केवळ ८३% पेरणी झाल्याचे स्पष्ट झाले आहे. यामुळे पुढील काळात ज्वारीच्या लागवडीमध्ये फारशी वाढ होण्याची शक्यता कमी आहे.
मका लागवडीत मोठी वाढ
मक्याच्या पेरणीने यंदा विक्रमी उंची गाठली आहे. इथेनॉलसाठी मक्याला वाढती मागणी आणि दर प्रति किलो ३० रुपयांपर्यंत गेल्यामुळे शेतकऱ्यांनी मक्याची लागवड मोठ्या प्रमाणावर केली आहे. रब्बी हंगामातील मक्याचे सरासरी क्षेत्र २.५८ लाख हेक्टर असताना यंदा डिसेंबरअखेर तब्बल ४.३० लाख हेक्टरवर पेरणी झाली आहे. ही पेरणी सरासरीच्या १६६% आहे. जानेवारी अखेरपर्यंत या क्षेत्रात आणखी वाढ होण्याचा अंदाज आहे.
गव्हाच्या पेरणीने सरासरी गाठली
गहू हे रब्बी हंगामातील महत्त्वाचे पीक असून, राज्यात यंदा गव्हाची पेरणी सरासरीच्या जवळपास पोहोचली आहे. सरासरी १० लाख हेक्टरवर होणारी गव्हाची लागवड यंदा ११.३६ लाख हेक्टरवर झाली आहे, ज्यामुळे गव्हाच्या उत्पादनात चांगली वाढ होण्याची अपेक्षा आहे.
करडईची लागवड आघाडीवर
तेलबिया पिकांमध्ये यंदा करडईच्या लागवडीत मोठी वाढ झाली आहे. सरासरी २६ हजार हेक्टर क्षेत्रावर होणारी करडईची लागवड यंदा ३१ हजार हेक्टरवर झाली आहे. इतर तेलबिया पिकांमध्ये जवस, तीळ, सूर्यफूल आणि मोहरीच्या लागवडीत अद्याप सरासरी गाठता आलेली नाही.
पेरणीतील एकूण वाढीचे कारण
राज्यात यंदाच्या पावसाळ्यात सर्वदूर चांगला पाऊस झाल्यामुळे पाण्याची उपलब्धता मुबलक आहे. याचा थेट फायदा रब्बी हंगामातील पेरण्यांना झाला आहे. ऊसतोडणीनंतर पेरणी सुरू होत असल्यामुळे जानेवारी अखेरपर्यंत काही पिकांची लागवड सुरू राहील, अशी माहिती कृषी संचालक (विस्तार आणि विकास) रफिक नायकवडी यांनी दिली.
गतवर्षी आणि यंदाची तुलना
गतवर्षीची पेरणी: ४८.६५ लाख हेक्टर
यंदाची पेरणी (डिसेंबरअखेर): ५८.६८ लाख हेक्टर
यंदाच्या पेरणीत गतवर्षाच्या तुलनेत १२१% वाढ झाली आहे.
महत्त्वाची निरीक्षणे
1. राज्यातील रब्बी हंगामाचे सरासरी क्षेत्र ५३.९६ लाख हेक्टर आहे, तर यंदा डिसेंबरअखेर हे क्षेत्र ओलांडले गेले आहे.
2. मक्याचे क्षेत्र ४.३० लाख हेक्टरवर पोहोचले असून, इथेनॉलच्या वाढत्या मागणीमुळे मक्याला महत्त्व मिळाले आहे.
3. ज्वारीचे क्षेत्र सरासरीपेक्षा कमी असून, प्रचार व प्रसिद्धीनंतरही ज्वारीला अपेक्षित प्रतिसाद मिळालेला नाही.
4. तेलबिया पिकांमध्ये करडईने आघाडी घेतली आहे, तर इतर तेलबिया पिकांनी सरासरी गाठलेली नाही.
राज्यात यंदा रब्बी हंगामात पेरणीचे विक्रमी क्षेत्र गाठले आहे. चांगल्या पावसामुळे पाण्याची उपलब्धता, मक्याला इथेनॉलसाठी वाढती मागणी आणि शेतकऱ्यांचा चारा पिकांकडे कल या गोष्टी यंदाच्या पेरणीतील वाढीचे मुख्य कारण आहेत. ज्वारीसारख्या पारंपरिक पिकांना अपेक्षित प्रतिसाद मिळत नसला तरी मका आणि करडईसारख्या पिकांनी या हंगामात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. जानेवारी अखेरपर्यंत पेरणी क्षेत्रात आणखी वाढ होण्याची शक्यता आहे.
पत्रकार -
